Fatih'in geleceğe hazırlanmasında Molla Hüsrev, Molla Gürânî, Hoca Zâde, Hızır Bey Çelebi, Ali Tûsî, Molla Zeyrek, Sinan Paşa, Molla Lütfi, Fahreddin-i Acemî ve Hoca Hayreddin, Akşemseddin gibi bilginlerin önemli hizmetleri olmuştur. Fatih bu zatların ilim ocağında ve sohbet meclisinde ilim, hikmet ve irfan pınarından kana kana içmiştir. "Fatih'in en çok merak ettiği aklî (tıp, tabiî ilimler ve filozofi) ilimlerdir. Her âlim gibi naklî (şer'î) ilimleri biliyordu. 11 yaşına geldiğinde, idari yönden tecrübe kazanması için Manisa Sancakbeyliği'ne tayin edilmiştir.  Askeri saha dışında matematik, geometri, felsefe, hadis, tefsir, fıkıh, kelâm ve tarih alanlarında fevkalade yetişmiştir.  Fatih Sultan Mehmed, kendi âlim oluşunun yanında yerli ve yabancı âlimleri de himaye ve teşvik etmiştir. Fatih Sultan Mehmed devri İstanbul'unda üç medrese kurulduğundan ve bunların Ayasofya Medresesi, Zeyrek Medresesi ve Sahıl-ı Seman (Fatih) Medresesi olduğu kaynaklarda nakledilmiştir. İstanbul Üniversitesi'nin kuruluşunu da Fatih Sultan Mehmet başlatmıştır. "Osmanlı şehzâdeleri için öğrenim çağı beş yaş olarak kabul edilmiştir.  İstanbul’un fethinden sonra 16 adet medreseyi barındıran ilk büyük külliyeyi inşa etmek Sultan Mehmet’e nasip olmuştur. (Sahn-ı Seman Medresesi-İstanbul Üniversitesi resim) (İstanbul'un Fethi ve Fetihleri resim) 1444 senesinde babası II. Murad, tahtı 12 yaşındaki Mehmed'e devrederek Manisa'ya çekildi. Ancak Osmanlı tahtına küçük yaşta birisinin geçmesi, Avrupa ülkelerinin ülke topraklarına yönelmesi üzerine II. Murad, 1446 senesinde tekrar tahta geçmiştir.  Fatih, 1451 yılında babasının ölmesi üzerine 19 yaşında tekrar Osmanlı tahtına oturmuştur.  29 Mayıs 1453'te Istanbul'u fethetmiştir.  1460'da Mora Despotluğu'na, Bosna'ya sefer düzenleyerek Bosna Sancakbeyliğini oluşturmuştur. Osmanlı yönetiminin dini özgürlük tanıması ve ılımlı yaklaşımından etkilenen Bosnanılar Müslümanlığı benimsemişlerdir.   Prof. Dr. Cahit Kurbanoğlu 12.03.2022