Türkiye, Moğolistan’daki Ata mirası Bilge Tonyukuk anıtını koruma altına alıyor

Moğolistan’daki Türk tarihinin önemli yapı taşlarından olan Bilge Tonyukuk anıtı Türkiye tarafından koruma altına alınıyor.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, temasları çerçevesinde Moğolistan’a geldi. Ziyareti çerçevesinde Moğolistan Kültür Bakanı Nomin Çinbat ile görüşme gerçekleştiren ve "Kültür Alanında İş Birliği Anlaşması" imzalayan Bakan Ersoy daha sonra, Bilge Tonyukuk Müzesi Temel Atma Töreni’ne katıldı. Moğolistan’ın Nalaikh kentinde yer alan anıtların bulunduğu alanda inşa edilecek olan ve mimari yapısıyla dikkat çeken müzenin, doğa ile iç içe bir kompleks yapıya sahip olması da amaçlanıyor.

“Ortak kültürümüzün de gelecek nesillere yansıtılması açısından çok çok önemli bir yatırım”
Bilge Tonyukuk Müzesi Temel Atma Töreni sonrasında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, “Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı TİKA tarafından daha önce buradaki Moğolistan Bilimsel Akademisi ile işbirliği çerçevesinde yazıtların bulunduğu alanda çok detaylı bir kazı çalışması yapıldı. Kazı çalışması tamamlandıktan sonra burada gerçekleştirilecek müzenin projesi hazırlandı. Ancak malum Covid-19 sebebiyle istediğimiz zaman yatırıma başlayamadık. Covid-19’un belli bir aşamadan geçmesinden sonra bugün nasip oldu ve temel atma töreni ile birlikte müzenin çalışmalarını başlattık. Biliyorsunuz Moğolistan ile ortak bir tarihimiz var, ortak bir kültürümüz var. Bizim atalarımızın yeri buralar. Ortak kültürümüzün de gelecek nesillere yansıtılması açısından çok çok önemli bir yatırım. TİKA hızlı bir şekilde buradaki çalışmasını tamamlayıp, ata yadigarı diğer kültür noktaları ile ilgili desteklerine de devam edecek. Özellikle Orhun bölgesindeki müzenin tekrar inovasyonu ve desteklenmesi konusunda bir mutabakat sağladık. Yine Moğol Kültür Bakanlığı ile ‘Kültür İşbirliği Protokolü’ imzaladık. Öğleden sonra da Çevre ve Turizm Bakanlığı ile de ‘Turizm İşbirliği Protokolü’ imzalanacak. Ata yadigarı topraklar ile Türkiye’nin ilişkisini her geçen gün artırarak gelecek nesillere aktarmak için gerekli adımları hep beraber atıyoruz” ifadelerini kullandı.

“Doğa şartlarına uygun bir durumda yerinde sergileme şeklinde bir müze çalışmamız olacak”
Moğolistan’da birçok kültürel miras olduğuna özellikle de yazıtların önemine değinen TİKA Başkanı Serkan Kayalar, “Türk dünyası açısından da çok değerli eserler bunlar. Hem yazılı eserler bakımından hem de edebiyatımız bakımından çok değerli eserlerden bahsediyoruz. Bu eserlere ilişkin 1994 yılından bu yana TİKA, çeşitli çalışmalar gerçekleştirdi. Bu çalışmalar içerisinde kazılardan tutun, yolların yapımına kadar. Bugün de bu çalışma ise son aşama olan, Bilge Tonyukuk yazıtlarının bulunduğu alan içerisinde bir müze yapılması. Çünkü biliyorsunuz bin 300 yıldır bu yazıtlar dışarıda. Bunları doğa şartlarına uygun bir durumda yerinde sergileme şeklinde bir müze çalışmamız olacak. Yaklaşık 3 bin 370 metrekare bir alan içerisinde 18 metrekare yüksekliğinde bir müze içerisinde sergilenecek. Bu anıtları yine ziyaretçiler yakın bir şekilde görebilecekler. Ama ahşap yürüme yollarıyla bu anıtların çevresinde olacaklar. Anıtlarımızı bilim heyetimizin değerlendirmesi ile hem dışarıdaki hem de içerideki mevsim şartlarına uygun bir şekilde iklimlendirme yaptık. Tabi en önemlisi bu anıtı çevreleyecek müzedeki tasarım detayları. Bu tasarım detaylarında da Türk tarihimizden izlere yer verdik. Bu izlerde aynı zamanda ‘yurt’ dediğimiz Türk çadırından esinlendik. Aynı şekilde, çift merkezli ‘Türk kemeri’ dediğimiz kemer formundan da yararlandık. Yani müzemizi inşa ederken hem çadır hem de geleneksel Türk mimari formlarına da bu çağdaş müzecilik anlayışı içerisinde yer verdik” açıklamasında bulundu.

Daha önce bu bölgede gerçekleştirilen kazıların başkanlığını yapan ve temel atma töreninde de bulunan Türk tarihçisi Ahmet Taşağıl müzenin alt yapısının hazır olduğunu söyledi. Yapılacak müze ile hem eserlerin korunacağını hem de gelecek nesillere daha sağlıklı iletileceğine vurgu yapan Taşağıl, müzenin ülke turizmine de katkı yapacağını ifade etti.

"Hızlı bir şekilde 2024 yılına kadar bu projeyi hayata geçireceğiz"
Bakan Ersoy, temel atma töreninin ardından Moğolistan Çevre ve Turizm Bakanı Bat-Erdene ile bir araya geldi. İki ülke arasında "Turizm İş Birliği Anlaşması" imzalayan Bakan Ersoy, "Uzun zamandır, TİKA birçok projeyi Moğolistan’da gerçekleştirmektedir. Bugün de özellikle Bilge Tonyukuk anıtlarının bulunduğu yerde bir müze inşaatının temelini atmak için buraya gelmiş bulunuyoruz. İnşallah hızlı bir şekilde 2024 yılına kadar bu projeyi hayata geçireceğiz. Çok verimli yaptığımız toplantılar sonucunda birçok da karar aldık. Öncelikli olarak 2023’ün ilk çeyreğinde turizm forumunu bir kez daha toparlamak istiyoruz. Bu bağlamda iki ülke arasındaki turist trafiğinin hızla artmasını istiyoruz. Moğol hükümetinin Türk Hava Yolları’nın direkt seferlerinin artırılması yönündeki çalışmaları bizi memnun etti. Bu hem daha fazla Türk, hem de dünyanın birçok noktasından turistin Moğolistan’a gelmesini sağlayacak" dedi.
Bakan Ersoy, daha sonra Moğolistan Devlet Üniversitesi’nde düzenlenen "Moğolistan’daki Türk Kültür Varlıkları ve Bilge Tonyukuk" paneline iştirak etti.