HAYVANLARDAN İNSANLARA GEÇEN HASTALIKLAR Bilindiği gibi 6 Temmuz 2019 günü Dünya Zoonoz Günü olarak kutlanmaktadır. Bu yalnız bir uyarı olarak kabul edilmelidir. Bu işin boyutlarının ne kadar olduğu küçük bir araştırmayla ortaya çıkmaktadır. Aslında amacımız toplumda panik yaratmak değil ama tedbirli olmakta da fayda var. Bu konu Sağlık Bakanlığı ile Tarım Bakanlığı’nın ortak çalışmasıyla yapılacak bir konudur. Tarım Bakanlığı diyorum sebebi ise Veteriner İşlerinin oraya bağlı olmasıdır. Demek istediğim şu Veteriner Hekimler ile İnsan Hekimleri beraber çalışmadıkça bu işin üstesinden gelinmez. Bu konunun ciddiye alınması gerekir. Hayvan hastalıklarında koruyucu hekimlik başarılı olamazsa zoonoz hastalıklar her zaman insanlar için tehlike arz edecektir. Bu tehlikenin boyutları öyle korkunçtur ki inanın kuduz hastalığı hafif kalır. Hayvanlardan insanlara, insanlardan da hayvanlara geçen hastalıklar “zoonoz” olarak adlandırılır. Bu hastalıkların boyutu çok büyüktür. Yalnız ciddi ve projeli çalışıldıkça korkacak bir durum yoktur. Bunun için konuyu bilen ve sorumluluk sahibi idareciler ile yürümek gerekir. Bu durumda veteriner hekimlerin de insan sağlığını korumak için yola çıkmaları önemlidir. Yani asıl amaç insan sağlığı olmalıdır. Böylece hayvan sağlığı da korunmuş olacaktır. ZOONOZ HASTALIKLAR HAKKINDA VERİLER - Dünyada mevcut 200’ün üzerindeki zoonoz hastalıktan yaklaşık 40’ına Türkiye’de de rastlanmaktadır.   - Günümüzde insanlarda görülen mikrobik hastalıkların %61’i hayvansal kökenlidir.  - Bu oran son otuz yıl içinde ortaya çıkan hastalıklarda %75’e ulaşmaktadır.  -  Sağlık Bakanlığının bildirimini zorunlu kıldığı 50 hastalıktan 26’sı hayvanlarda da görülmektedir.  - Biyoterörizm amacıyla kullanılan ajanların tümü hayvan hastalıklarının etkenleridir.  - İnsanlarda gıda zehirlenmesine yol açan etkenlerin %90’ı hayvansal kökenlidir. -  Eskiden beri bilinen zoonotik hastalıklar arasında kuduz, şarbon, malta humması (Brusella), verem, kist hidatik gibi hastalıkları sayabiliriz.  - Yeni çıkan zoonotik hastalıkları ise kuş gribi, domuz gribi, sığırların süngerimsi beyin hastalığı ve kırım-kongo kanamalı ateşi olarak sıralayabiliriz. - Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) ‘ye göre, zoonoz hastalıklar insanlığı etkileyen bütüm bulaşıcı hastalıkların yaklaşık% 60’ını oluşturuyor ve son 10 yılda yeni insan hastalıklarının % 75’ini zoonoz hastalıklardan kaynaklandığı belirtilmektedir. - İnsanlarla hayvanlar arasındaki yakın bağlantı nedeniyle, insanların zoonoz hastalıklara neden olabilecek etkenlerin bulaşabileceği yaygın yolları bilmek çok önem arz etmektedir. BULAŞMA YOLLARI 1- Doğrudan temas : Enfekte olmuş bir hayvanın tükürük, kan, idrar, mukoza, dışkı veya diğer vücut sıvılarıyla temasa girer.  2-Dolaylı temas : Hayvanların yaşadığı, dolaştığı veya mikrop bulaşmış nesneler veya yüzeyler ile temasa girmek. Örnekler, akvaryum tankı suyu, evcil hayvan yaşam alanları, tavuk kümesleri, bitkiler ve toprak, ayrıca evcil hayvan gıda ve su yemekleri içerir. 3-Vektörel kaynaklı : Bir kene, bir sivrisinek veya bir pire gibi bir böceğin ısırdığı. 4-Gıda Kaynaklı : Güvensiz bir şeyi yemek veya içmek (kaynağı bilinmeyen süt, az pişmiş et veya yumurta, enfekte olmuş bir hayvandan dışkılarla kirlenmiş çiğ meyve ve sebzeler gibi). Bu veriler güvenilir kaynaklarından alınmıştır. Yalnız günümüzde gittikçe ihmal edilen hayvan hastalıklarıyla mücadele, konuda özelleşmenin verdiği vurdumduymazlık, gelecekte dönüşümü zor olan bir yola sokabilir. Hayvan varlığımızdaki ciddi azalma her ne kadar hastalıkların yayılmasını kısıtlasa da bu konunun en doğrusu kontrolü bırakmamaktır. Türk Hayvan Sağlığı Teşkilatı geçmişte çok başarılı mücadeleler vermiştir ve verebilir. Üst düzey idarecilerin zamanla olaya siyasal bakması ya da konudan anlamamaları teşkilatı zayıf düşürmüştür. Bu konuda Hayvan Sağlığı Teşkilatına verilen değer ve haklarının elinden alınıp aralarındaki saygı bağlarının bozulması da sonuçlarda etkili olmaktadır. Veteriner Teşkilatı eskiden beri usta çırak ilişkisiyle devam etmesine rağmen son zamanlarda bu bağlar ciddi hasar görmüştür. Dolayısıyla bu hafıza yeni nesillere aktarılamamaktadır. Bu durumun çok fazla Veteriner Fakültesi açılması ve çok düşük puanla öğrenci alınması da olumsuz etki yapmıştır. Eğer Türkiye’de başarılı bir sağlık projesi yürütülecekse bunu Sağlık Bakanlığı personelleriyle Hayvan Sağlık teşkilatı beraber başaracaktır. Mahir Adıbeş Uzm. Veteriner Hekim